Sociale Angststoornis

Nu alle maatregelen weer minder streng zijn, betekent het dat we ook weer ‘normaal’ gaan doen. Veel mensen willen niet meer terug naar het hectische leven dat ze eerst hadden. Van mij hoeven die drie kussen ook zeker niet terug te komen. En ik denk dat ik alles ook veel minder vol ga plannen dan eerst. Dat zeg ik nu wel, maar ik ben bang dat voor ik het weet ik alles weer volgepland heb haha. Voor mensen met sociale angst kan het helemaal spannend zijn om weer terug te gaan naar het ‘oude normaal’ met alle sociale verplichtingen. Bij een sociale angststoornis maak je je druk om wat anderen van jou denken.  

Er zijn drie vormen van sociale angststoornis:  

• Specifieke sociale angst: Bang zijn voor iets in het bijzonder, bijvoorbeeld het geven van een presentatie. Dit wordt in de volksmond ook wel podiumvrees of faalangst genoemd. Bij deze vorm van sociale angst ervaar je verder geen belemmeringen.  

• Gegeneraliseerde sociale angst: Angstig zijn op meerdere gebieden, dus niet alleen het geven van een presentatie, maar ook om bijvoorbeeld een vraag te stellen in een menigte of een oefening voordoen in de sportschool.  
• Vermijdende sociale angst: Bij deze vorm hebben mensen niet door dat ze overal angstig voor zijn, doordat ze alles vermijden. Eigenlijk beïnvloedt de angst dan hun leven.  

DSM-5-criteria: Sociale Angst Stoornis 

1. Opvallende angst voor één of meer sociale situaties, waarin de persoon blootgesteld is aan mogelijke keuring door anderen (zoals sociale interacties, geobserveerd worden en performen voor anderen).  

1. Ze zijn bang dat ze iets doen of angstig gedrag vertonen dat negatief beoordeeld wordt.  

1. De sociale situatie wekt (bijna) altijd angst op.  

1. De sociale situaties worden vermeden of ervaren met intense angst. 

1. De angst is buiten proporties voor de eventuele negatieve beoordeling bij een sociale situatie en naar de socioculturele context.  

1. De angst of vermijding is hardnekkig en is minimaal 6 maanden aanwezig.  

1. De angst of vermijding veroorzaakt belemmeringen in sociale situaties.  

1. De angst of vermijding is niet toe te schrijven aan middelengebruik of andere medische condities.  

1. De angst of vermijding wordt niet beter omschreven door andere mentale stoornissen, zoals een paniekstoornis, lichaamsdysmorfie stoornis, of autismespectrumstoornis. 

1. De angst mag niet aanwezig zijn door een andere medische conditie, als het hebben van brandwonden. De angst is daarom niet onredelijk.  

Faalangst: Wanneer je alleen angst ervaart wanneer je moet presenteren of performen in het openbaar. 

Prevalentie 

Je hebt 7 tot 13% kans om ooit in je leven sociale angst te ontwikkelen. Vrouwen ervaren vaker dan mannen sociale angst (3:2). Meestal komt sociale angst voor het eerst voor tussen de leeftijd van 8 en 15 jaar. Hoe eerder je het ontwikkelt, hoe ernstiger de vorm is. Wanneer je sociale angst ontwikkelt als je volwassen bent, dan komt dit meestal doordat er daadwerkelijk een keer iets is gebeurd waardoor je nu bang bent dat het nog een keer gebeurt. Je liep bijvoorbeeld vast in een presentatie waardoor je begon te stotteren en te zweten. Misschien dat er toen iemand een vervelende opmerking gemaakt heeft, waardoor je bang bent dat het nog een keer gebeurt. Als je het al ontwikkelt op jonge leeftijd, dan kun je ook al angstig zijn voor situaties die nog niet gebeurd zijn. Als je deze angst onbehandeld blijft, dan wordt het vaak chronisch. Je kunt het dus al op jonge leeftijd ontwikkelen zonder duidelijke aanleiding, maar het kan jouw leven wel blijven belemmeren.  

Safety behaviors 

Bij sociale angst zie je vaak dat mensen safety behavior laten zien. Ze proberen te verbergen dat ze angstig zijn in de situatie. Bijvoorbeeld het oefenen van situaties in je hoofd, het vermijden van oogcontact, minder praten, veel make-up dragen, snel praten of eerder weggaan bij een feestje. 

Evolutie van de sociale angststoornis 

Mensen leven altijd al in groepen, omdat dit de overlevingskans vergroot (veiligheid, eten en drinken, etc.). In groepen is ook altijd een hiërarchie duidelijk. Er zijn leiders en er zijn volgers. Dominante mensen zijn vaak de leiders, terwijl onderdanige mensen vaak volgers zijn. Onderdanige mensen staan vaak wat krommer (meer in elkaar gezakt), zodat ze minder opvallen. Dominante personen staan rechtop en hebben meer intensiteit in hun stem als ze bevelen uitdelen. Uit onderzoek blijkt dat onderdanige mensen sneller sociale angst ontwikkelen.  

Oorzaken sociale angst 

• Interpretatiebias: Bij sociale angst worden acties vaak verkeerd geïnterpreteerd. Als iemand bijvoorbeeld zucht of gaapt in een gesprek, dan kan de ander al direct denken dat hij of zij verveeld is. Dat is lang niet altijd het geval, maar ze interpreteren de situatie verkeerd.  
• Aandachtbias: Bij sociale angst ligt de aandacht ook op die sociale signalen. Ze letten meer op bijvoorbeeld gezichtsuitdrukkingen, de lichaamshouding en andere sociale signalen dan mensen zonder sociale angst. Vervolgens interpreteren ze die sociale signalen dus vaak verkeerd.  
• Verandering in gedrag: Doordat je bij sociale angst situaties verkeerd interpreteert, kan het ook zijn dat je die situaties gaat vermijden. Hierdoor kan uiteindelijk ook heel je gedrag veranderen.  

Behandeling 

• Exposure: Wederom blijkt dat exposure (blootstelling) goed helpt bij deze angst. Het gaat alleen wel iets anders in zijn werk dan bij bijvoorbeeld een specifieke angst. Bij sociale angst beschrijft je de voor jou bedreigende situatie in detail. Vervolgens beschrijf je wat je verwacht dat er gaat gebeuren. Dit mag niet zijn dat je de situatie vermijdt, maar bedenk waar jij bang voor bent dat er gaat gebeuren. Uiteindelijk ga je je ook blootstellen aan die situatie. Je gaat bijvoorbeeld toch die oefening voordoen in de sportschool. Achteraf beschrijf je weer in detail wat er gebeurd is. Klopte dit met de verwachtingen die je had? Waarschijnlijk niet. Waarschijnlijk maakte jij je van tevoren heel druk om dingen die niet gebeurd zijn.  
• Daarnaast is het ook goed om je dus bewust te zijn van de interpretatiebias. Samen met de psycholoog ga je meerdere sociale situaties langs om te kijken wat jij zou denken in die situatie en of dat objectief is of vanuit jouw angst ingevuld. Als jij inziet dat je situaties anders interpreteert dan dat ze misschien zijn, dan kun je hier ook iets mee doen in je dagelijks leven. Stel je loopt langs een groepje mensen en zij beginnen spontaan te lachen als jij langsloopt. Misschien dat jij dan wel denkt: ‘Oh jee ze lachen mij uit’. Dit hoeft natuurlijk helemaal niet zo te zijn. Misschien zij één van hen wel gewoon iets grappigs. Die kans is zelfs veel groter. Het zou mooi zijn als jij jezelf op die negatieve gedachten kunt betrappen en daar positieve gedachten tegenover kunt zetten. Wil jij meer weten over negatieve gedachten, lees dan 10 tips tegen negatieve gedachten.